Fræðsla
Spörkin Telja
“Spörkin telja” er fræðsluefni um minnkaðar fósturhreyfingar sem Gleym-mér-ei stóð fyrir í samstarfi við Ljósmæðrafélag Íslands, Heilsugæsluna og Landspítalann með stuðningi frá Heilbrigðisráðuneytinu og Landlæknisembættinu.
Allar verðandi mæður fá bækling afhentan í mæðravernd þar sem fjallað er um hreyfingar barns á meðgöngu ásamt upplýsingum um hvernig hægt sé að stuðla að heilbrigðri meðgöngu. Einnig var gert myndband sem verðandi mæðrum er sýnt í mæðravernd.
Tenglar
Star Legacy Foundation
The Star Legacy Foundation is a 501(c)(3) non-profit organization dedicated to reducing pregnancy loss and neonatal death and improving care for families who experience such tragedies.
SANDS org.
Sands is the leading stillbirth and neonatal death charity in the UK. Sands exists to reduce the number of babies dying and to ensure that anyone affected by the death of a baby receives the best possible care and support for as long as they need it.
TOMMY’s – Still birth
Tommy’s is now the largest UK charity researching the causes and prevention of pregnancy complications, miscarriage, stillbirth, premature birth and neonatal death.
Still Birth Foundation
Fósturmissir – ein af hverjum þremur
Fræðsla og reynslusögur um fósturmissi
Sorgarmiðstöð
Fossvogskirkjugarður
Fallegur minningar- og duftreitur fyrir fóstur er í Fossvogskirkjugarði ásamt minnisvarða um líf sem stendur fyrir framan Fossvogskirkju
Sálgæsla presta og djákna á Landspítalanum
Þeim sem missa á meðgöngu stendur til boða viðtal við djákna eða prest sem hefur sérþekkingu á áföllum og sorg. Viðtölin eru óháð trúarskoðunum.
Sorgarmiðstöð
Reglulega opin hús og fræðsluerindi um fósturmissi og bjargráð í sorg.
Að syrgja barnið sitt
Sérhverri þungun fylgja vonir og draumar. Við sjáum fyrir okkur nýtt líf. Við leyfum okkur að horfa fram á veginn. Við setjum okkur í þau spor að við erum að fara að eignast barn. Við leyfum okkur að hlakka til. Langoftast vakna þessar vonir og þessir draumar á þeirri stundu sem þungunin er orðin að veruleika. Þegar barn deyr í móðurkviði deyja um leið allir draumarnir, vonirnar og væntingarnar.
Eftir sitjið þið foreldrar með sorg ykkar og söknuð. Að baki missi þínum geta verið ýmsar og ólíkar ástæður. Einhverjum í umhverfi þínu kann ef til vill að finnast að því styttra sem liðið er á meðgönguna og því minna sem barnið er, þeim mun minni og léttvægari sé sorgin. Reynslan sýnir að þannig er raunveruleikinn oftast ekki. Sorgin þarf að fá að hafa sinn gang. Þar gildir einu hversu langt var liðið á meðgönguna, eða hver orsök missisins var. Sorgin er alltaf djúp. Engir tveir einstaklingar syrgja eins. Þess vegna er aldrei hægt að segja að eitt sé rétt og annað rangt þegar tilfinningar okkar eru annars vegar.
Þegar verðandi foreldrar standa frammi fyrir þeim veruleika að þurfa að kveðja barnið sitt veldur það langoftast djúpri sorg. Að fá vitneskju um að barn er dáið í móðurkviði, að þurfa ef til vill að standa frammi fyrir þeirri ákvörðun að setja fæðingu af stað til dæmis vegna alvarlegs fósturgalla er mikið áfall. Engir tveir einstaklingar bregðast þó við með sama hætti. Sorgin er alltaf einstaklingsbundin. Það á líka við um þig og maka þinn. Þið kunnið að bregðast við með ólíkum hætti. Við missi á meðgöngu eru engin viðbrögð réttari en önnur og engin tvö tilvik eru eins. Þrátt fyrir þetta fylgja sorginni margvíslegar tilfinningar sem flestir, bæði mæður og feður og aðrir aðstandendur, finna og upplifa með einum eða öðrum hætti. Flestir verða í upphafi fyrir miklu áfalli. Hugsanir eins og „þetta getur ekki verið satt, mig hlýtur að vera að dreyma“ togast á við sáran raunveruleikann. Sumir sýna strax í upphafi sterkar tilfinningar, gráta, spyrja, leita svara … Aðrir sýna minni viðbrögð. Hvort tveggja er eðlilegt. Þegar dregur úr mesta áfallinu og raunveruleikinn verður ljósari þarft þú að takast á við ýmsar tilfinningar og líðan.
Líkamleg þreyta er algeng í upphafi sorgar. Þú gætir fundið fyrir einkennum eins og andþyngslum, þörf fyrir að taka djúp andköf, hjartslætti, kviðarholsóþægindum og þyngslaverkjum í handleggjum. Matarlyst getur breyst. Þú getur átt erfitt með svefn og stundum bætast við erfiðir draumar, jafnvel martraðir. Mikilvægt er að þú fáir góðan nætursvefn. Við svefnleysi geta lyf komið að gagni. Áður fyrr voru róandi lyf mikið notuð til að lina sorgina. Mikil notkun slíkra lyfja getur tafið eðlilegan gang sorgarinnar og frestað þeim sársauka sem þú þarft að takast á við, fyrr eða síðar.
Leyfðu þér að láta í ljós tilfinningar þínar og talaðu um líðan þína við maka þinn og/ eða þína nánustu. Reynslan sýnir að það getur verið mikil hjálp fólgin í því að reyna að setja í orð tilfinningar og líðan. Nýttu þér einnig þann stuðning og þá ráðgjöf sem þér stendur til boða.
Frá bæklingum um missi.
Reynslusögur
Lífið heldur áfram
Lífið getur verið dásamlegt undur og fer um mann mjúkum höndum … oftast. Ef þú lifir nógu lengi, þá færðu að kynnast því að lífið getur líka gefið manni kjaftshögg.
Sumt fólk jafnvel sleppur alveg við að fá högg meðan aðrir fá þau mörg. Lífið hefur oftast verið gott við mig. Þó hef ég fengið minn skammt af áföllum en það hefur verið í áföllum mínum sem ég hef unnið mína stærstu sigra. Þér finnst það kannski hljóma sem öfugmælavísa en það er öngvu að síður staðreynd.
Stærsta gleði allra hjóna eru börnin. Að fá lítið barn í hendurnar er svo mikið undur, svo mikið kraftaverk að engin orð ná utan um það.
Ég og ástin mín áttum von á litlu barni og gleði okkar var ómæld sem og allra í kringum okkur. Við pældum í nafni. Hvað kemur, strákur eða stelpa? Og undirbúningur var hafinn á fullu. Við fórum í byrjun febrúar í 12 vikna sónar og lítið kríli blasti við. Gleðin og þakklætið var mikið, vikur liðu og börnin okkar, fjölskylda sem og vinir, tóku þátt í gleði okkar.
Daginn sem við fórum í 20 vikna sónar og ætluðum að fá að vita hvort lítill strákur eða stúlka væri væntanleg, þá ákvað lífið að gefa okkur högg. Hvers vegna vitum við ekki, enda skiptir það kannski ekki máli en sorgin sem er hin hlið gleðinnar breiddi dökka vængi sína yfir okkur þennan dag sem við héldum að við þyrftum aldrei að lifa. En þetta voru skyndilega spilin sem við vorum með á hendi. Hvernig kemst maður í gegnum svona dag? Ég veit það ekki, en maður gerir það.
Daginn eftir beið okkar fæðingardeildin. Hvernig er hægt að lýsa því að sá staður sem færir fólki slíka gleði getur líka verið sá staður sem færir fólki þeirra mestu sorg? Maður stendur og gengur um gólf, horfir á ástina sína fulla af þjáningu, hún á að fæða krílið okkar sem er látið. Þennan dag sá ég úr hverju ástin mín er gerð, það veit engin hvað hann getur og er fær um fyrr en á reynir og orðið hetja er ágætis orð en lýsir ekki hvað ástin mín er í mínum augum. Það fer engin í gegnum svona dag nema með hjálp og starfsfólk fæðingardeildar hélt í hönd okkar allan þennan tíma.
Þóra og Unnur, það eru engin orð sem lýsa þakklæti okkar til ykkar og hversu undursamlegar þið voruð þennan sorgardag í lífi okkar. Prestarnir báðir sem sinntu okkur, Rósa og Bragi, takk fyrir kærleika ykkar.
Við eigum saman fimm dásamlega ljósbera, stóra fjölskyldu, undursamlega vini og umfram allt hvort annað. Sorgin í hjarta okkar er stór en gleðin yfir því sem við eigum hefur að sama skapi stækkað. Lífið heldur áfram en eitt vitum við hjónin, maður gengur að engu vísu. Við eigum einungis daginn í dag, þannig er það og þannig mun það verða.
„Augu þín sáu mig er ég enn var ómyndað efni, ævidagar voru ákveðnir og allir skráðir í bók þína áður en nokkur þeirra var til orðinn.“
139. Davíðssálmur
2017 – það sem við vorum fegin og glöð þegar þetta ár gekk í garð. Eftir strembið ár 2016 vorum við viss um að 2017 yrði okkar ár.
Brúðkaup á dagskrá og við vonuðum innilega að fljótlega eftir það myndum við fá að upplifa það að eignast barn saman en árið á undan hafði innihaldið 3 snemmbúna fósturmissa.
Vorbrúðkaupið okkar var fullkomið og það sem setti punktinn yfir i-ið var að nokkrum dögum síðar kom í ljós að óvæntur partýpinni hafði komið sér fyrir. Gleðin var mikil en vegna þess sem á undan var gengið var ég með mikinn fyrirvara á öllu og leyfði mér ekki að hlakka til strax. Eftir frábæran 12v sónar taldi ég mér trú um að nú gæti ég farið að slaka á og leyft mér að njóta meðgöngunnar.
20vikna sónar bókaður, mánudaginn 11. september 2017. Það sem ég hafði slæma tilfininngu gagnvart þessari dagsetningu.
Sónarinn gekk vel þangað til það var farið að skoða höfuð fóstursins. Ljósmóðirin skoðaði það aftur og aftur þangað til setningin sem enginn vill fá að heyra heyrðist… „ég er ekki að sjá það sem ég vil sjá, ég myndi vilja biðja sérfræðing um að kíkja á ykkur líka“. Á þessum tímapunkti hrundi heimurinn minn, ég vissi það bara – eitthvað að í höfði…. þetta gæti ekki verið gott. Sérfræðingurinn staðfesti það sem ljósmóðirin hafði séð. Um var að ræða alvarlegan og ólæknandi heilagalla hjá drengnum okkar. Við tóku langar útskýringar á því hvað þessi galli hefði í för með sér, hvernig líf myndi bíða drengsins, o.s.frv. Heimurinn var hruninn – við vorum komin í aðstæður sem engin góð leið var út úr. Kostirnir sem stóðu okkur til boða voru að enda meðgönguna eða halda áfram og fæða afskaplega veikt barn í þennan heim.
Dagarnir á eftir eru í mikilli móðu en einkenndust af rannsóknum, viðtölum við lækna og google-i heima. Endalausri leit af leið út úr þessum aðstæðum, að finna bara eitthvað – hvað sem væri – sem gæti gefið vísbendingu um að hann væri kraftaverkabarnið sem þessi galli hefði engin áhrif á. En ég vissi innst inni að þetta væri bara örvæntingarfull leið til að sleppa við að takast á við þessar aðstæður.
Hvernig gætum við tekið þá ákvörðun að fá son okkar í heiminn, vitandi að hans myndi bíða líf sem fæli í sér lítil sem engin lífsgæði?
Að sama skapi, hvernig áttum við að fara að því að taka meðvitaða ákvörðun um að enda meðgönguna? Svæfa drenginn okkar, yfirgefa spítalann og skilja hann eftir?
Fara heim með fangið tómt… ég gat ekki hugsað þessa hugsun til enda og sársaukanum er ekki hægt að lýsa en ég held að allir foreldrar geti sett sig í þessi spor.
Okkar besta ákvörðun í þessu ferli var að hitta mann sem er mér mjög kær en hann er bæði félagsráðgjafi og prestur. Það sem hann gaf okkur er ómetanlegt. Hann gaf okkur allan þann styrk og vissu sem við þurftum á að halda til að hefja ferlið sem við vorum búin að ákveða. Eftir þennan tíma lokaði ég öllum google-gluggum, hætti að leita að leiðum út og hef ekki horft einu sinni til baka eða efast um það hvort ákvörðunin sem við tókum hafi verið rétt. Á einhvern ótrúlegan hátt þá varð þessi ákvörðun og þetta ferli viðráðanlegt – ekki gott, svo langt frá því. En viðráðanlegt.
Drengurinn okkar fæddist miðvikudaginn 20. September kl 19.34. Hann kom beint í fangið okkar og þvílíkar tilfinningar. Hann var gjörsamlega fullkominn og svo fallegur. Ég var svo yfir mig ástfangin af þessu litla kríli og svo glöð að sjá hann en á sama tíma var hjartað í milljón molum yfir því að hann væri kominn.
Við fengum yndislegar og dýrmætar stundir með honum. Með þeim allra dýrmætustu sem ég á. Tókum fullt af myndum, kysstum hann og knúsuðum í bak og fyrir. Tíminn flaug áfram og það var komið að því sem ég hafði kviðið svo gífurlega – að fara heim, án hans.
Við völdum að fara heim þegar ljósmóðirin okkar var að fara heim. Hún hafði tekið á móti honum og verið okkur ómetanlegur stuðningur þennan dag. Ég gat ekki hugsað mér að ókunnug manneskja tæki við honum svo ég bað hana að fara með hann og búa um hann.
Það var vægast sagt erfitt að horfa á eftir honum en það sem gerði það bærilegt var að við höfðum ákveðið að koma aftur daginn eftir og hafa bænastund. Ég vissi að við værum ekki að kveðja hann endanlega þetta kvöld, við myndum sjá hann aftur strax daginn eftir.
Amma, afi og stóra systir (7 ára gömul) komu með í þá bænastund. Stóra systir fékk að sjá og kveðja litla bróður sinn. Litla engilinn sem hún hafði beðið eftir með svo mikilli eftirvæntingu – loksins loksins væri hún að verða stóra systir – loksins loksins væri óskin hennar að rætast.
Við vorum óviss hvort við ættum að leyfa henni að koma eða ekki. Við ákváðum að bjóða henni með og gerðum okkar besta til að undirbúa hana eins og hægt væri. Segja henni að hann væri pínu pínu lítill, hann yrði kaldur að snerta, að það væri dálítið eins og hann væri með marbletti á höfðinu sínu og í andlitinu. Það kom strax í ljós að það rétt ákvörðun að taka hana með. Hún fékk að halda á honum, færa honum bangsa, kyssa hann og knúsa og kveðja hann. Í dag talar hún mikið um hann, hann er raunverulega litli bróðir hennar, hún er í alvöru stóra systir. Eini munurinn er sá að hennar litli bróðir er á himnum.
Bænastundin var svo ótrúlega falleg. Stutt og einföld en einstaklega falleg kveðjustund.
Á einhvern ótrúlegan hátt verður lífið viðráðanlegt aftur. Það koma ennþá tímar þar sem ég er viss um við komumst ekki í gegnum þennan missi og þar sem ég held að gleðin geti aldrei orðið eins einlæg og hún var áður.
Í dag eru samt sem áður fleiri og fleiri dagar sem eru góðir. Við ákváðum það strax að þessi litli drengur myndi ekki bara skilja eftir sig sárar og vondar tilfinningar. Hans koma í okkar líf ætti það skilið að fá líka að skilja eftir sig falleg spor og dýrmætar minningar. Við erum dugleg að minna okkur á það og smá saman hefur minningin orðið bærilegri og fallegri.
Í dag er ég þakklát fyrir litla engilinn okkar, ég er þakklát fyrir allt fólkið sem við eigum í kringum okkur, ég er þakklát ljósmæðrunum og öllum læknum sem hjálpuðu okkur, ég er þakklát fyrir börnin sem við eigum og fengum að halda hjá okkur. Það er honum að þakka að við erum öll örlítið þakklátari í dag fyrir allt sem við eigum og við gerum okkur betur grein fyrir því að það er ekki sjálfgefið að við fjölskyldan fáum að vera hérna öll saman.
Ég trúi því að sálin hans Benjamíns hafi valið sér skærustu stjörnuna á himninum. Ég trúi því líka að sálirnar okkar finni sér alltaf leið til að finna hvor aðra aftur. Þrátt fyrir að farartækið sem hann fékk úthlutað í þetta skiptið hafi verið örlítið bilað þá veit ég að við munum hitta hann aftur. Hvort sem það sé satt eða ekki þá gefur þessi mynd okkur mikinn frið og ró. Miklu meiri en ég hefði getað ímyndað mér að hægt væri að upplifa, einungis 4 mánuðum eftir að stjarnan okkar fæddist og kvaddi.
Elsku vinir. Það hefur sennilega ekki farið framhjá ykkur að við litla fjölskyldan áttum von á lítilli stúlku núna í byrjun marsmánaðar. Ég var sett 5. mars og við orðin ansi mikið spennt að fá hana í fangið.
Á föstudaginn fyrir viku síðan fór ég í skoðun hjá ljósmóðurinni okkar og til að gera langa sögu stutta enduðum við upp á kvennadeild þar sem kom í ljós að það var enginn hjartsláttur hjá barninu okkar. Ég hafði fundið fyrir breyttum hreyfingum kvöldið áður, en taldi mér trú um að nú væri stúlkan að hvíla sig áður en hún kæmi, nú væri hún loksins að koma.
Á laugardagsmorguninn 5. mars var fæðingin sett af stað og stúlkan okkar kom andvana í heiminn klukkan 22:45, 13 merkur og 52 cm. Okkur stoltum foreldrunum fannst hún gullfalleg og fullkomin.
Við gáfum dóttur okkur nafnið Frigg, en nafnið merkir, “sú elskaða”.
Á þessa leið hófst facebook status árið 2016 sem við hjónin settum inn skömmu eftir að við komum heim, barnlaus, af fæðingardeildinni.
Þessi timi er enn í móðu hjá mér, facebook tilkynningin var einn af þessum hlutum sem við urðum að gera, eins og að velja dóttur okkar hinsta stað til að hvíla á, elda kvöldmat, VERA STERK, finna falleg líkklæði, ganga frá í eldhúsinu, velja tónlist fyrir útförina, vakna á morgnana, taka á móti gestum og blómum, fara í sturtu, hughreista aðra, velja jarðafarardag, lesa bók fyrir eldri dóttur okkar, 4 ára, strauja jakkafataskyrtu, sofa…. ohhhh…. sofa, það var það eina sem mig langaði að gera og helst ekki vakna í bráð og átta mig á því eina ferðina enn að martröðin var raunveruleikinn.
Sorgina eigum við því miður öll sameiginlega, hana þekkjum við allt of vel, gnístandi sára – ég þarf ekki að segja ykkur frá henni. Þess vegna langar mig að tala um hamingjuna.
Því svo gerðist það einn daginn að hversdagsleikinn tók aftur við – búið að jarða barnið, gestirnir farnir heim, kökurnar búnar, maðurinn minn farinn aftur að vinna, eldra barnið í leikskólann, blómin hætt að berast og áfram hélt fréttablaðið að koma, stútfullt af fréttum eins og ekkert hafi í skorist. Eftir sat ég ein í sófanum með ungbarnadótið ónotað allt í kringum mig, með grátbólgin augun, klofið í hakki og stálma í brjóstunum – EKKI SVO STERK.
Á þessum tímapunkti fann ég minn botn. Ég þurfti ekki að dvelja lengi þar til að átta mig á að á honum vildi ég ekki vera. Ég varð að finna tilgang með þessu öllu saman – Ef ekki fyrir eldri dóttur okkar, manninn minn, hjónabandið, fjölskylduna, sjálfan mig, þá fyrir Frigg… dóttur okkar sem fékk ekki að lifa. Fyrir hana skildi ég lifa – það var tilgangurinn! Mér fannst visst vanþakklæti fólgið í því að lifa ekki lífinu til fulls og njóta alls þess sem það hefur upp á að bjóða – ég fæ að lifa á meðan aðrir deyja. En hvernig átti ég að lifa, hvernig í ósköpunum átti ég að hafa mig upp úr sófanum – helvítis sófanum! Það var svo sársaukafullt að horfast í augu við raunveruleikann…. þá var bara auðveldara að loka á allt saman og halda áfram að sofa.
Mín leið var að hlaupa. Ég fór út á hverjum degi og hljóp, stundum hægt, stundum hratt, stundum brosandi, stundum þreytt, stundum brjáluð, stundum grátandi, stundum glöð. Hlaupin var mín hugleiðsla. Þá var ég ein með sjálfri mér og leyfði mér að finna allar tilfinningarnar – á hlaupunum þurfti ég ekki að setja upp neinar grímur, þurfti ekki að standa mig fyrir neinn, bara vera ég með sjálfri mér og tilfinningunum mínum og þannig fór ég að leysa úr flækjunum, smátt og smátt, einni í einu. Ég tók allar óþægilegu tilfinningarnar og hræðilegu minningarnar og leyfði þeim að koma óhindrað til mín, smátt og smátt, einni í einu. Á löngum tíma tókst mér að yfirfæra allar óbærilegu tilfinningarnar sem fylgdu minningunum um Frigg og bugandi vonbrigðunum yfir því sem ekki yrði, yfir á jákvæðar, glaðar og góðar tilfinningar. Þannig tókst mér smátt og smátt að hugsa um dóttur mínar án þess að finna yfirþyrmandi sorg og trega – í staðinn fór ég að finna minn eigin kraft, styrk og hugrekki, gleði, stolt og HAMINGJU.
Klausa úr skissubók frá nóv. 2016
“Ég var að hlaupa í niðamyrkri upp Álfheimana þegar það laust skyndilega niður í huga mér AÐ FRIGG ER STÆRSTA GJÖF LÍFSINS TIL MÍN og eins algjörlega fáránlega og það hljómar er sú staðreynd upphafið að nýju og betra lífi – HAMINGJUSAMARA….. Ég fór að hágráta – með hljóðum og með ekka – ég gat ekki hætt að gráta – mér fannst ég skrefi nær því að finna í raun einhvern tilgang – og ég fór að brosa – ég get ekki hætt að brosa.”
Facebook status vikan 5.-9. mars 2018. Hugleiðingar í vikulok
Síðustu tvö ár hafa verið stanslaus tilfinningarússibani en nú held’ég sé loksins að lenda.
Mánudaginn, 5 mars, voru komin tvö ár síðan Frigg okkar fæddist andvana eftir fulla meðgöngu. Algjörlega fullkomin, gullfalleg með svarta hárbrúskinn sinn – eins og systur hennar. Með tíu fingur og tíu tær, eyru pabba síns og varir mömmu sinnar. En augun fengum við aldrei að sjá – suma daga þrái ég ekkert heitar en að hafa fengið að horfa í þau, þó ekki nema bara einu sinni.
Þann 14. febrúar í ár fæddist þriðja dóttir okkar. Algjörlega fullkomin, gullfalleg með svarta hárbrúskinn sinn – eins og systur hennar. Með tíu fingur og tíu tær, eyru pabba síns og varir mömmu sinnar. Og augun… ó þessi augu, sem ég get gleymt mér í endalaust.
Við höfðum það að markmiði alla meðgönguna að taka hverjum degi með æðruleysi og trú á að allt færi vel.
Frigg er styrkurinn í hjarta mér, hugrekkið mitt og drifkrafturinn minn, hún dó ekki til einskis – hún er og verður alltaf hjá mér og hjálpar mér í gegnum alla daga og þau verkefni sem lífið bíður uppá. Þannig fann ég styrkinn til að ganga með annað barn í skugga hræðslu, angistar og kvíða vegna fyrri reynslu, styrkinn til að takast á við erfiðar minningar og spennufallið eftir fæðinguna en ekki síst styrkinn til að leyfa mér að vera hamingjusöm, elska og njóta, og vera þannig vonandi besta mögulega útgáfan af sjálfri mér.
Mig langar að deila með ykkur sögu Júlíu okkar.
Fimmtudagsmorguninn 3. desember árið 2015 mætti ég í vikulegan sónar á Landspítalanum. Meðgangan hafði gengið illa, miklar blæðingar hófust á 9. viku og vorum við mæðgur komnar með krónískt fylgjulos og legvatnsleka að auki. Ekkert annað kom til greina en að berjast til síðasta blóðdropa, reyna á hverjum einasta degi að vera jafn dugleg og litla ljósið okkar sem fram að þessu virtist ekki láta vandræðin hafa áhrif á sig.
Um leið og ég sá mynd á skjánum áttaði ég mig á því að þessum litla unga væri ekki ætlað að koma með okkur heim. Legvatnið hafði hætt að leka nokkrum dögum áður sem gat annað hvort þýtt að lekinn hefði stöðvast og legvatnsmagnið væri að aukast, eða að legvatnsmagnið væri komið niður fyrir lágmark. Legvatnið var mjög greinilega nánast horfið. Í fyrsta skipti var ég ein í sónar. Í fyrsta skipti var ókunnugur læknir að skoða. Ég fylgdist róleg með stúlkunni minni. Eins og venjulega hreyfði hún sig miklu meira en eðlilegt gat talist í legvatnsleysi og skertu blóðflæði. Eins og venjulega fyllti hún mig hugrekki og þreki til þess að takast á við næsta verkefni. Læknirinn var greinilega óöruggur og talaði óljóst um ástandið. Líklega treysti hún sér ekki til þess að segja mér hversu alvarlegt ástandið væri án þess að ráðfæra sig við okkar sérfræðing. Ég sagði henni að ég gerði mér grein fyrir stöðunni. Hún bauðst til þess að hringja í lækninn okkar og ég þáði það. Um leið og hún kom inn brotnaði ég niður. Hún vildi fá að skoða líka og í síðasta skipti sá ég kraftaverkið mitt fulla af lífi á sónarskjánum.
Fæðingin var plönuð nokkrum dögum síðar þegar maðurinn minn og eldri börnin tvö voru komin í bæinn. Ljósmóðirin sem tók á móti okkur var yndisleg og setti tóninn fyrir daginn. Fagmennskan óaðfinnanleg, en um leið áþreifanleg samkennd. Ég fann huggun í að sjá tár blika í augum hennar þegar endirinn nálgaðist. Mestan part dags fengum við að vera í næði. Bara við tvö að koma litlu stúlkunni okkar í heiminn. Á undarlegan hátt var fæðingin ekki ólík hinum tveimur og langt frá því að vera óbærileg sálarlega. Ég fann að með hverri hríð jókst tilhlökkunin eftir því að fá litla skottið í fangið. Fá að sjá hana, faðma og kyssa.
Svo kom hún. Ljósmóðirin bauð mér að fá hana beint í fangið. Ég nánast gargaði já og fannst spurningin fráleit. Tíminn stoppaði. Hún var fullkomin. Tíu tásur, tíu fingur, tvö eyru, annað örlítið krumpað, flatar iljar eins og hún á kyn til og fallegasta litla nef sem heimurinn hefur séð. Ég man að ljósan spurði hvort þetta væri strákur eða stelpa. Mér fannst brjóstið á mér ætla að springa úr stolti þegar ég sagði henni að þetta væri Júlía Björgvinsdóttir. Í örfáar mínútur komst ekkert að nema ást, hamingja og stolt. Yfirþyrmandi stolt. Um stund þurfti ekkert að hugsa. Það var enginn morgundagur, engar áhyggjur. Bara núna. Bara hún og við. Litla ljósið var svo friðsæl og falleg. Það var líkt og hún svæfi.
Pabbi hennar gekk með hana um herbergið og horfði á hana með sínu allra blíðasta augnaráði. Með sama svip og þegar hann hélt á Sögu sinni og Vilja nýfæddum. Hugfanginn og hissa. En um leið eins og hann hefði þekkt hana allt sitt líf. Bara ósköp venjulegur nýbakaður faðir með litlu stúlkuna sína.
Við eyddum restinni af deginum með Júlíu. Eftir vaktaskipti tók mamma, okkar yfirljósmóðir, við. Hún tók óteljandi tásu og handaför. Fékk að kynnast litlu ömmustelpunni sinni.
Sjúkrahúsprestur kom líka til okkar. Hún kveikti á kerti, tók Júlíu í fangið og gaf henni nafnið sitt. Hún var yndisleg og átti með okkur ógleymanlega og fallega stund.
Smátt og smátt tók óumflýjanleg tilfinning að skerast í leikinn. Nýstandi sársauki læddist að hjartanu. Um kvöldið var kominn tími til að kveðja. Kominn tími til þess að fara heim með tómt fang og hjarta. Hver einasta fruma í líkamanum kallaði á að þessari stund yrði frestað. Bara eitt knús í viðbót. Bara einn koss.
Við keyrðum heim um tómar götur. Veðrið brjálað og enginn á ferli. Tíminn stóð enn í stað. Ég skreið upp í rúm og þráði það eitt að sofna með Júlíu minni og vakna aldrei aftur.
Dagarnir á eftir einkenndust af algjörum dofa og þögn. Tóm kúla, engin spörk, ekkert hnoð. Brjóst full af mjólk sem barnið mitt kæmi aldrei til með að drekka. Tómt hjarta. Að auki bættist við nýr, ögn óvæntur vinkill. Syrgjandi stór systir. Fimm ára Þórunn Saga sem reyndi að láta langþráða litla systur, sem bara englarnir fengju að njóta, ganga upp í huga og hjarta. Ég man líka hvað mér þótti skrýtið að lífið virtist halda eðlilega áfram hjá öðru fólki. Skrýtið að allur heimurinn hefði ekki stöðvast eins og hann gerði hjá okkur.
Í dag eru 18 mánuðir síðan Júlía fæddist. Þessi tími hefur verið sá erfiðasti sem við höfum upplifað, en um leið sá lærdómsríkasti. Tilfinningarnar hafa dýpkað, ekki bara þær vondu heldur góðu líka. Það setur hlýju í hjartað að fylgjast með litlu fjölskyldunni minni. Hér tekur enginn lífinu og hamingjunni sem sjálfsögðum hlut – hvort sem hann er 3 eða 33 ára. Hér skiptir ekkert máli nema fólkið okkar og tíminn sem við eyðum saman. Þetta eru fótspor Júlíu. Fótspor sem ég sé og finn fyrir á hverjum einasta degi.
Þessi tími hefur líka fært okkur lítið kraftaverk, lítinn regnbogadreng. En þrátt fyrir alla þá ómældu hamingju og gleði sem hann gefur mun hann aldrei koma nálægt þeim stað í hjörtum okkar sem tilheyrir Júlíu. Hún er og mun alltaf vera fullgildur meðlimur í fjölskyldunni okkar og við trúum því að einn daginn verðum við öll saman á ný. Hversu viðeigandi að enda á erindi úr ljóðinu Tvær stjörnur eftir Megas.
Tíminn flýgur áfram og hann teymir mig á eftir sér
og ekki fæ ég miklu ráðið um það hvert hann fer.
En ég vona bara að hann hugsi svolítið hlýlega til mín
og leiði mig á endunum aftur til þín.
Að verða móðir er eitthvað sem ég hef alltaf hlakkað til! Ég vildi samt ná ákveðnum markmiðum áður en það gerðist. Öll þess markmið snérust að því að skapa betra líf fyrir börnin mín. Ég vildi bera búin að mennta mig, komin með fasta vinnu og kaupa mér íbúð. Ég og maðurinn minn ákváðum að við ætluðum okkur að eignast barn árið 2016. Það gekk eftir, sem er ekki sjálfsagt. Sérstaklega þar sem ég er með slímhimnuflakk og vissi í raun ekki hvort það myndi hafa áhrif.
En rosalega vorum við glöð. Ég hlóð niður í símann minn allskonar smáforritum til að fylgjast með hvað væri að gerast í hverri viku. Við tókum myndir af mér á hverjum laugardegi eftir 12. viku til að fylgjast með þessum stórmerkilegum breytingum. Ég var mjög róleg á meðgöngunni, allt gekk svo vel. Eftir 30. viku var okkur farið að hlakka mjög mikið til. Bara örfáar vikur eftir! Ég byrja að þvo öll barnafötin sem maðurinn minn var búin að fara offörum í að kaupa og strauja þau öll. Ég sem stauja aldrei! En allt átti að vera fullkomið fyrir barnið okkar. Við förum í 34. vikna sónar, föstudaginn 22. júlí 2016, þar sem fylgjan var lágsett í 20. vikna sónar og allt leit vel út. Við leggjum lokahönd á barnaherbergið. Sunnudagskvöldið 24. júlí hengi ég upp síðustu myndina í barnaherbergið.
Í hádeginu á daginn eftir förum við í mæðraskoðun. Andrúmsloftið létt og glaðlegt. Ég legst á bekkinn og hún nær í dopplerinn. Ekkert gerist. Ljósmóðirinn segist ekki alveg skilja í þessu en það gæti verið að rafhlöðurnar séu að klárast. Hún ákveður því að sækja annað tæki. En allt kom fyrir ekki, hún finnur engan hjartslátt. Hún segist vilja senda okkur niður á Landspítala sem og við fórum. Þar upplifðum við okkar verstu martröð „því miður það er enginn hjartsláttur“. Þetta eru orð sem ég mun aldrei gleyma. Eftir þetta tók við biðin, biðin við að fæða barnið okkar sem okkur hlakkaði svo til að kynnast. Okkur fæddist 10 marka strákur kvöldið 26. júlí sem fékk nafnið Kormákur Emil. Hann var yndislegur! Alveg fullkominn. Engin augljós skýring hvað hefði gerst en síðar fengum við að vita að hann hefði á einhvern hátt náð að kremja naflastrenginn sinn.
Við tók erfiðasti tími sem ég og maðurinn minn höfum gengið í gegnum. En við höfðum ekkert val við urðum að komast í gegnum hann. Okkar hlutverk í lífinu var að fara í gegnum þetta og með minningu sonar okkar í huga ætluðum við að gera það eins vel og við gátum. Við fórum erlendis til að núllstilla okkur. Fara í nýtt umhverfi og sjá nýja hluti. Mikilvægast að öllu var að við vorum saman og hjálpuðum hvort öðru í gegnum þessa erfiðu tíma. Við giftum okkur og bjuggum til minningar saman og minningar um Kormák Emil. En ekki má gleyma öllu góða fólkinu sem við höfum í kringum okkur sem studdi við okkur á allan hátt sem það gat. Fjölskyldan okkar, vinir, starfsfólk Landspítalans og ljósmóðirin sem heimsótti okkur heim fyrstu dagana. Einnig má þar nefna Hjálmar Jónsson sem jarðsetti Kormák Emil. Hann sagði meðal annars að hann trúði því að þegar börn deyja þá eigi þau eftir að þroska hæfileika sína á öðru sviði en hér hjá okkur. Mér þótti mikið vænt um þessi orð því ég trúi þessu líka. Við fórum sömuleiðis í stuðningshóp á Landspítalanum þar sem pör í eins eða svipaða stöðu komu saman ásamt presti og ljósmóður. Allt þetta hjálpaði okkur gífurlega mikið og líður okkur betur í dag en við vitum samt að lífið mun aldrei vera eins. Við búum að reynslu sem við viljum ekki búa yfir en þar sem við fengum þar engu ráðið þá þurfum við að nota hana til góðs. Í lokin langar mig að deila með ykkur ljóði sem ég skrifaði niður fyrstu dagana eftir að Kormákur Emil fæddist. Þessi orð hljómuðu sífellt í huga mér og endaði ég á því að skrifa þau niður og úr varð þetta ljóð.
Kormákur Emil
Mig dreymdi og dreymdi
Mig dreymdi fallega og bjarta drauma
Drauma um barnið mitt
Barnið sem var alveg að verða tilbúið
Barninu sem ég ætlaði að kenna svo margt
Kenna því ást og umhyggju
Gengin 34 vikur og 3 daga
Allt var svo bjart
Á örskotstundu varð draumurinn af engu
„Því miður er enginn hjartsláttur“
Setning sem ég mun aldrei gleyma
Draumur minn varð af martröð
Hvað geri ég nú?
Við tók bið, endalaus bið
Biðin eftir að fæða andvana barnið mitt
Klukkan er 22:00 sólarhring seinna
Ég fæddi barnið mitt
Fullkominn dreng í alla staði
10 fingur, 10 tær!
Það er desember. Jólin eru handan við hornið og undirbúningur þeirra ásamt jóladúlleríi ræður ríkjum. Ég nýt þess að vera í jólafríi með fallegu óléttukúluna mína. Ég hafði beðið lengi eftir þessu litla kraftaverki mínu. Hlakkaði svo mikið til nýrra verkefna og sá fyrir mér fæðingarorlof fullt af gleði og hamingju. Fæðingarorlof með syni mínum sem myndi hlýja hjarta mínu svo mikið. Ótal gönguferðir með barnavagn, heimsóknir, ferðalög og notalegheit. Allt það sem spennt verðandi mamma sér fyrir sér í hyllingum áður en barn hennar kemur í heiminn.
Þetta kvöld finnst mér litli drengurinn minn hafa hreyft sig töluvert minna en venjulega. Þetta kvöld sparkar hann ekki kröftuglega eins og hann er vanur. Ég finn fyrir áhyggjum en segi sjálfri mér að vera ekki að stressa mig, það er örugglega í lagi með barnið. Ég sofna en sef ekki vel. Þegar ég vakna um fimm leitið veit ég að eitthvað er að. Það er eitthvað öðruvísi. Svo sterk tilfinning. Ég næ í hjartsláttarhlustunartækið. Þetta tæki hafði bjargað geðheilsu minni áður en barnið fór að hreyfa sig mikið. Ég hafði ekki notað það í þónokkrar vikur, en fyrir tilviljun athugaði ég hjartsláttinn daginn áður. Hann var svo fullkominn. En þennan morgun, 21. desember var aðeins einn hjartsláttur. Það var minn. Ég leitaði og leitaði. Minnti sjálfa mig á að þessi litli ófæddi sonur minn hefði oft verið prakkari þegar ég leitaði að hjartslættinum hans. En það var enginn. Ekkert. Engin hreyfing, enginn hjartsláttur.
Klukkan er að verða átta þegar ég loks hringi á sjúkrahúsið. Segi að ég sé hrædd um að eitthvað sé að. Vantrúuð ljósmóðirin segir að ég megi nú svosem koma. Svosem. Hún ætlar aldeilis að sýna mér að hún sé klárari en ég og finna þennan hjartslátt. Löngu seinna, svo alltof löngu er hún farin að fölna. Ég segi henni að það sé ekki hjartsláttur þarna. Þó ég voni svo heitt og innilega að ég hafi rangt fyrir mér. Gerðu það litla barn, vertu lifandi. Hreyfðu þig, gerðu það!! Það er kallaður út læknir. Hann kveikir á sónartækinu. Ég horfi í augu hans og hann þarf ekki að segja neitt. Ég veit að barnið mitt er dáið.
Nokkru seinna fer ég heim. Algjörlega stjörf. Búin á því. Vá hvað lífið hatar mig mikið. Hvað gerði ég til að verðskulda þetta? Af hverju ég? Af hverju mitt barn? Á að mæta aftur snemma morguninn eftir til að eignast barnið mitt. Son minn sem er dáinn. Ég veit ekki hvort ég lifi þetta af. Veit ekki hvort ég muni einhverntíman brosa aftur. Ég sit á rúminu mínu og strýk endalaust yfir litlu nettu kúluna með syni mínum. Óska þess endalaust að þetta sé draumur. Vondur draumur sem ég muni vakna af sem allra fyrst. Ég hringi í nánustu vini mína og segi þeim stöðuna. Fæ stresskast yfir að vera ekki með klárt nafn á barnið mitt. Finnst skyndilega ekkert af þeim nöfnuð sem ég hafði í huga passa litla drengnum. Opna einhverja nafnasíðu þar sem ég hafði merk við nöfn sem mér fannst falleg. Þarna er það, beint á móti mér. Skyndilega gat ég valið nafn á barnið mitt á örskotsstundu og áttaði mig á að allir þeir hringir sem ég hafði farið í nafnapælingum höfðu verið óþarfir. Ég fór í sturtu og horfði á nakinn líkama minn í speglinum. Ég horfði í augu mín þar sem suttu áður hafði verið svo mikil gleði. Nú voru þau full af sorg. Mér fannst svo gaman að vera ólétt. En nú horfði ég á nakinn óléttan líkamann minn í síðasta skipti. Óléttan líkama með dánu barni.
Það er 22. desember. Ég mæti á sjúkrahúsið og byrjað er að koma fæðingu af stað. Þetta er ekki fæðing sem endar með lifandi barni. Barnsgráti og gleðitárum. Það er ekki mikið til að hvetja mig áfram, þó ég sé farin að hlakka til þegar barnið loks kemst í heiminn. Fimmtán tímum síðar fæddist Pétur Emanúel eftir tæplega 30 vikna meðgöngu. Svo lítill, svo fullkominn. Svo hlýr og það var svo gott að fá hann í hendurnar. Í fjarska heyrist barnsgrátur. Ég horfði á litla barnið mitt og óska þess svo heitt að ég ætti líka barn sem gréti. Ég klæði Pétur Emanúel í föt og nýt þess að hafa barnið mitt hjá mér. Horfi á hann endalaust. Vissi ekki að það væri hægt að elska einhvern svona mikið. Það sem ég er líka þakklát fyrir tilvist hans. Fyrir tímann sem ég fékk að vera ólétt. Fyrir minningarnar um hann sem urðu til á meðgöngunni. Fyrir að fá að hafa litla drenginn minn hjá mér um stund. Kælivaggan var nýkomin á sjúkrahúsið. Ljósmæðurnar hófust handa við að koma henni í gang svo ég gæti haft Pétur Emanúel hjá mér eina nótt. Við sofum hlið við hlið, ég í rúminu og hann í vöggunni við hlið mér. Þegar ég vakna morguninn eftir, á þorláksmessu, korter í jól var allt svo óraunverulegt. Ég teigi mig í vögguna. Tek son minn upp. Hann er kaldur. Ískaldur. Ég virði fyrir mér þetta litla barn. Barnið sem gerði mig að mömmu. Ég á að fara heim af sjúkrahúsinu. Heim, með ekkert barn. Hvernig fer maður af því? Hvar finnur maður styrkinn til þess að kyssa barnið sitt bless og skilja það eftir? Hvenær fæ ég að sjá hann aftur?
Heima. Dagarnir líða svo hægt og hljótt. Kertaljósin loga endalaust. Jólin líða án þess að ég vilji mikið af þeim vita. Tárin hafa runnið endalaust. Það er kominn 30. desember. Dagurinn sem ég fæ loksins að sjá Pétur Emanúel aftur. Ég hlakkaði til um leið og mér fannst erfitt að eftir þennan dag myndi ég ekki sjá hann aftur. Þarna var hann í ferðakistunni sem hann kom í af sjúkrahúsinu. Ég faðmaði hann að mér í síðasta sinn. Átti svo erfitt með að leggja hann í fallega hvíta rúmið sitt. En það verður að sleppa. Ég lagði hann niður og bjó um barnið mitt í síðasta sinn. Seinna um daginn var lítil og mjög látlaus kveðjuathöfn. Ég setti lokið á kistuna. Gekk þungum skrefum út í kirkjugarðinn með kistuna sem inniheldur það sem ég elska mest í lífinu. Barnið mitt. Barnið mitt í kistu ofan í jörðinni. Þetta er svo fullkomlega rangt. Ætti ekki að vera möguleiki. Enginn ætti að þurfa að standa í þessum sporum. En lífið er hverfult og ósanngjarnt.
En lífið heldur áfram. Mjög hægt og mjög erfiðlega fyrstu vikurnar og mánuðina. Loks fer að rofa til, en samt er alltaf svo stutt í tárin. Ég fór í kirkjugarðinn hvern einasta dag í langan tíma. Enn í dag, nú þegar Pétur Emanúel er orðinn þriggja ára finnst mér ferðir að leiðinu hans mikilvægar. Ég hef lagt mig fram við að halda minningu sonar míns lifandi og mun sjá til þess að börnin mín sem ég hef verið svo heppin að eignast á lífi fái að kynnast eins og hægt er bróður sínum á himnum. Það mun alltaf vanta eitt barn í fjölskylduna mína. Stóra bróður sem býr á himnum. En Pétur Emanúel verður alltaf einn af okkur því svo stór eru sporin sem litlu fæturnir hans skildu eftir í hjarta mínu.